Activiteiten:

Op het einde van de middeleeuwen legden de rederijkers zich toe op het beoefenen van de welsprekendheid, de dichtkunst en vooral het toneel.

De door de rederijkers geboden spektakel was heel gevarieerd; zo waren er op theatervlak zinnespelen of allegorische stukken met een moraliserende bedoeling, esbattementen of blijspelen en dolle kluchten, de zogenaamde “cluyten”. 

De welsprekendheid en de dichtkunst kwamen tot uiting in het voordragen van soms eindeloze “refreinen”.  Ook de muziekbeoefening en de zang behoorden tot de activiteiten van de rederijkers.

De Leliekamer trad regelmatig buitenhuis op in competities met andere verenigingen.
Een bekend schrijver uit de 17de eeuw roemt hen als de befaamste van gans het Hertogdom Brabant en als laureaten in menige competitie.

In de stadsarchieven staat ook vermeld dat de Leliekamer te Diest verschillende “landjuwelen” of prijskampen organiseerde waaraan de rederijkerskamers van Brussel, Antwerpen, Mechelen, Leuven, ’s Hertogenbosch en vele anderen deelnamen.

Toen de Leliekamer in 1561 deelnam aan het landjuweel te Antwerpen, ingericht door de Violieren, deed ze haar intrede met vijfentwintig prachtig gecostumeerde ruiters en behaalde er met “Vrouwe Zuersmoel” de 4de prijs voor het beste esbattement.

De Leliekamer had ook als hoofddoel de processie van O.L.Vrouwe Hemelvaart op te luisteren zoals hun officiële stichtingsakte vermeldt. In deze ommegang stelden ze bijbelse taferelen voor in levende lijve en door poppenspelen.

Vóór 1441 reeds werd ze “geërigeert ende geinstitueert ter eeren van Onser_Liever-Vrouwen ende om de processie van … Assumptionen jaerlycx … te eerene en te vercieren”.

Daarom vertoont het 16de eeuwse blazoen van de Leliekamer, dat in het Stedelijk Museum is tentoongesteld, een Lieve Vrouwebeeldje op een lelieplant met de kenspreuk: “Reyn Bloeme”.  De wapens van de stad Diest en van hun beschermvrouwe, de Prinses van Oranje staan er ook op afgebeeld.

De tweede getuige in het Stedelijk Museum van de bloei van de Leliekamer is de prachtige zilveren beker, een juweel van Nederlandse edelsmeedkunst uit de jaren 1600.  Menige oude gravure, rekeningboeken en zelfs een brief van Keizer Karel herinneren aan de grote rol die de Leliekamer in het toenmalige stadsleven vervulde.

De tachtigjarige oorlog (1568-1648) was noodlottig voor de rederijkerskamers. Al bleef “De Lelie” voortbestaan, haar activiteiten en faam verminderden sterk , om met de Franse revolutie geheel te verdwijnen, omdat de republiek ook haar goederen en bezittingen verbeurd verklaarde. Later werd ze heropgericht, maar zonder literair karakter.

Voortaan laat men het toneelspelen over aan andere verenigingen. De Lelie kreeg de allures van een gezelligheidsvereniging waarvan de leden enkele keren per jaar samenkomen.  Op de eerste en op de tweede zaterdag na Driekoningen hebben de gildebals plaats. De 2de dansavond is bekend onder de naam “vrouwkensavond”.  De ganse avond nodigen de dames de heren uit ten dans.

Tijdens de zondag volgend op het eerste bal heeft het koffiefeest plaats met de speciaal hiervoor gebakken “gildekoeken”, nadien is er het kinderbal.

In de traditionele dans- en drinkpartijen heeft de Lelie nochtans een eigen karakter behouden : de “Quadrille” en de “Kegelaar” zijn oude figuurlijke dansen die faam hebben verworven.  En door het plechtig drinken van de beker wordt Diest, de oude bierstad, in ere gehouden.

De gilden en rederijkerskamers zijn zeer nauw betrokken bij de bewaring van de oude volksdansen.  Men spreek wel  terecht ven “gildedansen”

Sinds jaren zijn de gildebals de bals van de streek.  Om 21 u zet de hoofdman steevast de eerste dans in. Vele gilden gebruiken nog het “dansorde-boekje”; dit vermeldt recente dansen, maar ook oudere dansen zoals de mazurka, polka, kadril van Diest, lansier, kegelaar, berline, kruispolka, polonaise,…

De “Kegelaar” neemt in de rij van Diesterse dansen wel een bijzondre plaats in. Het is één van de weinige gildedansen die reeds meerdere decennia in de volksdansbeweging algemeen bekend is.
Misschien  is het feit  dat het de enige Diesterse dans is waarvan iets werd opgetekend, hieraan niet vreemd. 

Bij de speciale figuurlijke dans  “De Kegelaar” stellen de dansers zich met negen op in een vierkant, dus op rijen van drie.  De twee buitenste rijen zijn dames, de middelste heren.  Elke danser geeft de arm, links en rechts, aan de danseres naast hem. Op de tonen van de muziek die in vlugge stapmaat speelt, beginnen de bepaalde dansers de benen over mekaar te slaan en nemen trippelend de plaats in van sommige dames, om daarna terug naar hun plaats te keren en dan weer te herbeginnen.

 

De kunst bestaat erin dat een heer zijn dame om de lenden neemt en haar draaiend een cirkel doet beschrijven, zo mogelijk boven de grond. Dat noemt men het echte “kegelen”. Klik hier om een filmpje te zien over "de Kegelaar".
Moge de vrolijke leute en de Diestse traditie in “LELIEGULD” blijven groeien en bloeien.

Onze link naar 5 december 2015 "Dietse Verhalen en andere in het spoor van de rederijkers"